Մեր հյուրն է ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի ղեկավար Մանվել Սարգսյանը
– Անդրադառնալով շփման գծում տեղի ունեցած վերջին դեպքերին` ՆԱՏՕ–ի և ՄԱԿ–ի գլխավոր քարտուղարները դատապարտել են այն և ընդգծել, որ խնդիրը ռազմական լուծում չունի: Կարելի՞ է ասել, որ գոնե այս պահին Արևմուտքը Բաքվին զրկում է զենք կիրառելու իրավունքից:
– Միանշանակ, որովհետև այդ հայտարարություններն արվել են կոնկրետ իրադարձությունների վերաբերյալ: Իսկ այդ իրադարձությունների էությունն այն է, որ Ադրբեջանը կոնկրետ փորձ է կատարել և պատժվել է: Եվ այդ պատժվելու ֆոնին Ադրբեջանին ասում են, որ իր գործողությունները սխալ են, և հարցի ռազմական լուծում չկա:
– Ուշագրավ էր Թուրքիայի արձագանքը: Թուրքիան նման ձևով արձագանքել էր անցած տարվա ապրիլից հետո: Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ Թուրքիան փորձում է ակտիվ ներգրավվել հակամարտության պրոցեսին, և դա ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ:
– Երկար ժամանակ փորձելով Ռուսաստանի հետ նոր հարաբերություններ ստեղծել` Թուրքիան զերծ էր մնում Ղարաբաղի հարցով որևէ գնահատական տալուց: Ու հիմա կարելի է ասել, որ առաջին դեպքն է, երբ այդ երկիրը միակողմանի աջակցությունն է հայտնում Ադրբեջանին: Բայց նրա հայտարարության մեջ մի հետաքրքիր նրբերանգ է փոխվել: Թուրքիան շեշտը դնում է խաղաղ կարգավորման վրա: Ասում է` մենք Մինսկի խմբի անդամ ենք, և ցանկանում ենք ջանքեր գործադրել, որ խնդիրը լուծվի խաղաղ ճանապարհով, բայց, իհարկե, հօգուտ Ադրբեջանի: Ինչ–որ առումով Թուրքիայի այդ հայտարարությունը պատասխան էր Իրանի ԱԳՆ–ի այն հայտարարությանը, որով կողմերին զսպվածության կոչ էր արվում` պատրաստակամություն հայտնելով աշխատել Ադրբեջանի ու Հայաստանի հետ` խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ:
– Էրդողանն ու Ալիևը պայմանավորվել են շուտափույթ հանդիպել: Բայց եթե Թուրքիան շեշտադրումը փոխում է` կողմ է խաղաղ կարգավորմանը, այդ դեպքում ի՞նչ զարգացումներ են հնարավոր:
– Հիմա Ալիևը չգիտի ինչ անել: Նրա ընտրած քաղաքականությունը, այսպես կոչված, ռազմական դիվանագիտությունը, շատ մեծ պրոբլեմներ է ստեղծել հենց պաշտոնական Բաքվի համար: Ալիևը փորձում է ռազմաքաղաքական ակցիաներով իր համար դիվանագիտական նպաստավոր վիճակ ստեղծել: Բայց չի հաջողում: Որպես պատասխան ստանում է ոչ հաճելի գնահատականներ և անընդհատ կրկնվող պահանջներ`կատարելու Վիեննայի պայմանավորվածությունները: Ադրբեջանին չի հաջողվում համոզել Մինսկի խմբի համանախագահող երկրներին հրաժարվելու այդ պահանջներից և որդեգրելու այլ մոտեցում: Ադրբեջանի թիկունքն անընդհատ եղել են Ռուսաստանը և Թուրքիան: Բայց վերջին շրջանում նրան չի հաջողվում Ռուսաստանին համոզել` առանձին, Մինսկի խմբից դուրս ադրբեջանամետ հայտարարություններ անել: Ուստի հիմա փորձարկում են Թուրքիայի տարբերակը:
– Մարտի սկզբին Էրդողանը մեկնելու է Մոսկվա: Հաշվի առնելով ռուս–թուրքական մերձեցումը` հնարավո՞ր են պայմանավորվածություններ ԼՂ հարցի շուրջ:
– Ոչ: Մինչ այս էլ ակնհայտ երևում էր, որ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները խորացնելուն զուգահեռ Ռուսաստանը նրանից պահանջել է չմիջամտել ԼՂ հարցին: Ռուսաստանի համար շատ էական է, որ Ադրբեջանում ինքն ավելի մեծ ազդեցություն ունենա: Կարծում եմ` հիմա էլ նույնն է լինելու. փորձելու են ինչ–որ առևտրի գնալ, և Թուրքիան կզբաղվի իր գործերով, Ռուսաստանը` իր:
– Իսկ ռուսական կողմի դիրքորոշման այդ փոփոխությունն ինչո՞վ է պայմանավորված և արդյո՞ք Հայաստանը կարողանում է խաղարկել այդ խաղաթուղթը:
– Դա պայմանավորված է և՛ ռուս–թուրքական, և՛ Ռուսաստան–Արևմուտք հարաբերությունների տրամադրությամբ: Կարևոր էր այն հանգամանքը, որ ՀՀ արտգործնախարարի հետ հանդիպումից հետո ՌԴ արտգործնախարարն ընդգծեց, որ Մինսկի խումբն է միակ կառույցը, որի շրջանակներում ԼՂ հարցը պետք է լուծվի: Փաստորեն նորից պնդեց մի դիրքորոշում, որը Ադրբեջանին հաճելի չէ, քանի որ Բաքուն հակված է Ռուսաստանի հետ առանձին աշխատել այդ ուղղությամբ:
Իսկ Հայաստանի ռազմավարության թիվ մեկ խնդիրը պետք է լինի հետևյալը` Ադրբեջանին կարելի է զսպել միայն այն դեպքում, եթե վարել քաղաքականություն, որը կզսպի նրա ռազմական գործողությունները: Այսինքն` Ադրբեջանը չի կրակի միայն այն ժամանակ, երբ այդ կրակոցներն աշխատեն իր դեմ: Իրականում սրանք ամբողջովին քաղաքական նշանակություն ունեցող պատերազմներ են: Եվ այդ քաղաքական գործոնը պետք է աշխատի Ադրբեջանի դեմ: Արևմուտքի վերջին արձագանքը, ըստ էության, քաղաքական գնահատական է: Եվ դա հենց այն հանգամանքն է, որի ուղղությամբ պետք է աշխատել: Ադրբեջանի ամեն մի գործողություն պետք է բերի շատ ավելի կոշտ գնահատականների:
Դա կլինի Հայաստանի դիվանագիտության կամ վարվող քաղաքականության հաջողությունը:
